Stagnerende werkgelegenheid in de privé

De arbeidsmarkt heeft een moeilijk jaar achter de rug. Over heel 2024 kwamen er op de Belgische arbeidsmarkt netto wel nog 11.500 jobs bij. Maar dat was vooral te danken aan de publieke sector. In de private sector gingen er netto 1.100 jobs verloren in 2024.

Economische malaise raakt de arbeidsmarkt

De lager dan normale economische groei, de moeilijke situatie in bepaalde sectoren en de onzekere vooruitzichten raken uiteraard ook de arbeidsmarkt. Zowel de huidige situatie als de vooruitzichten voor de komende maanden zijn niet meteen rooskleurig.

• In de private sector gingen in 2024 netto 1.100 jobs verloren. Met uitzondering van het coronajaar (2020) is het voor het eerst sinds 2013, in de nasleep van de eurocrisis, dat de werkgelegenheid in de privé afneemt
• In 2024 gingen in de industrie 9.400 jobs verloren, het slechtste jaar sinds 2015. Ook in de landbouw, de bouw, de handel en de ICT gingen er jobs verloren. Dat werd grotendeels gecompenseerd door extra jobs in de vrije beroepen en administratieve diensten
• In de publieke sector (in ruime zin) kwamen er in 2024 netto 12.600 jobs bij, zowel in de overheid in enge zin (openbaar bestuur, defensie en onderwijs: +8.500) als in de zorg (+4.100)
• Het aantal faillissementen stabiliseerde de voorbije maanden op een hoog niveau. De voorbije 12 maanden (tot eind februari) gingen in België 11.000 bedrijven failliet. Daarbij gingen 33.000 jobs verloren
• Na een zware terugval in de voorbije jaren (-25% in vergelijking met net voor corona) stagneert de uitzendactiviteit, een klassieke voorlopende indicator voor de arbeidsmarkt, de jongste zes maanden
• Volgens de enquêtes van de Nationale Bank blijven de werkgelegenheidsvooruitzichten in de belangrijkste sectoren het voorbije anderhalf jaar hangen op een niveau dat overeenkomt met een stagnatie tot lichte daling van de werkgelegenheid in de private sector

Alles samen wijst dit voor dit jaar op een gelijkaardig scenario als in 2024: een private arbeidsmarkt die min of meer stagneert, terwijl de overheid verder blijft aanwerven.

Langetermijn-uitdagingen op de arbeidsmarkt blijven onveranderd

De hapering op de arbeidsmarkt is vooral te wijten aan de combinatie van de onzekere conjuncturele situatie (vooral in bepaalde sectoren) en de sterke loonstijgingen van de voorbije jaren (de gemiddelde loonkosten stegen sinds 2000 met meer dan 20%). De economische onzekerheid (onder meer met Trump) blijft ook 2025 overschaduwen, terwijl we geleidelijk de opgebouwde loonhandicap tegenover buitenlandse concurrenten terug wegwerken. Voor dat laatste is het loonoverleg dat net opgestart is voor de periode 2025-2026 doorslaggevend. Volgens de analyse van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven is er alvast geen ruimte voor extra loonsverhoging bovenop de indexering (ook al gaan de vakbonden daar duidelijk niet mee akkoord).

Ondanks de ‘pauze’ op de arbeidsmarkt, blijft de belangrijkste structurele trend voor de komende jaren de moeilijkheden voor bedrijven om geschikt personeel te vinden. De volgende 25 jaar komen er op Belgisch niveau elk jaar gemiddeld 1.400 20- tot 64-jarigen bij (de volgende 10 jaar zelfs maar 400 per jaar). Dat is trouwens ook al rekening houdend met migratie. Ter vergelijking: de voorbije 25 jaar waren dat er gemiddeld 29.000 extra per jaar. Dat betekent dat er eigenlijk te weinig mensen bijkomen op de arbeidsmarkt om een normale economische groei te realiseren. En dat gaat puur over aantal mensen, voor bepaalde specifieke profielen of skills ligt het nog moeilijker. Voor bedrijven blijft het vinden van geschikt personeel de komende jaren sowieso de grootste uitdaging op de arbeidsmarkt.

Om met die demografische realiteit om te gaan, moet de focus op activeren van niet-werkenden, mensen langer aan het werk houden, meer gerichte economische migratie, veel meer opleiden en levenslang leren, en op meer productiviteit (meer realiseren met minder mensen) onder meer via digitalisering en AI.​